Κοσμάς Ευμορφόπουλος Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως – Βεροίας και Ναούσης – Πελαγονίας – Νικοπόλεως και Πρεβέζης (1860-1901): Εκκλησιαστική και εθνική δράση: Η συμβολή του στην εκπαιδευτική δραστηριότητα και την ψαλτική τέχνη

Ο Μητροπολίτης Κοσμάς Ευμορφόπουλος έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα και υπηρέτησε στις Μητροπόλεις Δρυϊνουπόλεως, Βεροίας και Ναούσης, Πελαγονίας και Νικοπόλεως και Πρεβέζης. Από όλες τις θέσεις υποστήριξε και συνέβαλλε στην εφαρμογή του κοινοτικού συστήματος, ενδιαφέρθηκε για την προώθηση των εκπαιδευτικών ζητημάτων των επαρχιών του, αντέδρασε στις προπαγανδιστικές κινήσεις της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Ιταλίας και υποστήριξε τα δίκαια του ελληνισμού ενώπιον των διοικητικών αρχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μια πτυχή της προσωπικότητάς του συνδέεται με τη συμβολή του στη διάδοση της Ψαλτικής Τέχνης, την οποία υπηρέτησε με διαφόρους τρόπους. Στην Κωνσταντινούπολη συνδέθηκε με δασκάλους της εκκλησιαστικής μουσικής κοντά στους οποίους γνώρισε, τόσο την εκκλησιαστική, όσο και την ευρωπαϊκή και την εξωτερική μουσική. Ο Μητροπολίτης Κοσμάς είναι γνωστός και για το μελοποιητικό του έργο το οποίο δημοσιεύτηκε σε τρεις τόμους, το έτος 1897, με την επωνυμία Ποιμενικός Αυλός. Στον πρώτο τόμο του έργου περιλαμβάνεται θεωρητική πραγματεία για την εκμάθηση της εκκλησιαστικής μουσικής, στο δεύτερο τόμο μέλη των ακολουθιών του νυχθημέρου, μελοποιημένα από τον ίδιο, ενώ στον τρίτο τόμο περιλαμβάνονται ύμνοι και άσματα που προορίζονταν για σχολική χρήση.