Λειτουργική αναγέννηση και Χριστιανικές Αδελφότητες κατά τους 19ο και 20ό αιώνες

Η έρευνα που εκπόνησα με θέμα: «Λειτουργική Αναγέννηση και Χριστιανικές Αδελφότητες κατά τους 19ο και 20ό αιώνες» ερευνά τη δράση και το έργο των Χριστιανικών Συλλόγων από τη ίδρυσή τους μέχρι τη δεκαετία του 1960, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο συντέλεσαν στη λειτουργική αναγέννηση της Εκκλησίας.Η εργασία απαρτίζεταιι από την Εισαγωγή και τέσσερα Κεφάλαια. Ακολουθεί το Παράρτημα, τα Συμπεράσματα και η επικαιροποίηση των Συμπερασμάτων. Στην Εισαγωγή επιχειρείται μια παρουσιάσει του ιστορικού πλαισίου εντός του οποίου ιδρύθηκαν και λειτούργησαν οι Σύλλογοι, το καθεστώς της Εκκλησίας και οι σχέσεις της με το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, καθώς και τις ενέργειες της Αντιβασιλείας για την υπαγωγή της Εκκλησίας στην Πολιτεία. Παρουσιάζονται οι Σύλλογοι και οι ιδρυτές τους, καθώς και τα πρόσωπα που πρωτοστάτησαν στην ίδρυσή τους.Στο πρώτο κεφάλαιο καταγράφεται το ιστορικό υπόβαθρο της ίδρυσης των συλλόγων, το έργο τους και τα έντυπα που έχουν εκδώσει με την πάροδο του χρόνου, για τη διάδοση των ιδεών τους. Πρόκειται για μια παρουσίαση των σχέσεων και συγκρούσεων που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της δράσης τους. Στη συνέχεια ερευνήσαμε την ηθική κατάπτωση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία, σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση της Εκκλησίας, παρότρυνε τη δράση των Συλλόγων, με σκοπό τη διόρθωση όλων των κακώς κειμένων. Καταγράψαμε το ρόλο της Πολιτείας και τις σχέσεις που διατήρησε με την Εκκλησία, παρουσιάζοντας την διάθεση καπήλευσής της και υπαγωγής της στην κρατική εξουσία, χρησιμοποιώντας την κατά το δοκούν. Επιπλέον, ερευνήσαμε τον τρόπο σύγκλισης της Ιεραρχίας και τις δυσκολίες που κατά καιρούς πρόβαλε η κρατική διοίκηση, σχετικά με τη λειτουργία και την εκπλήρωση του έργου της. Καταγράψαμε τις αναφορές που κατατέθηκαν με την πάροδο του χρόνου από τους Συλλόγους προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδας, σε σχέση με ζητήματα που προκαλούσαν τη δράση τους. Το ζήτημα της εκλογής των επισκόπων καθώς και τα προσόντα που διέπουν την εκλογή τους, εξετάστηκαν επίσης στην έρευνα, γιατί σε σχέση με τη Σιμωνιακή εκλογή των επισκόπων κυριάρχησε στην αρθρογραφία των Συλλόγων. Ο ρόλος και η δράση των επισκόπων στο πλαίσιο της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού της Εκκλησίας θεωρήθηκε πολύ σημαντικός, δεδομένου ότι υποστήριζαν τη διαδικασία και τα κριτήρια της επιλογής τους, με σκοπό να αποτρέψουν την εκλογή ανάξιων ατόμων σε αυτήν την σημαντική θέση.Στο δεύτερο Κεφάλαιο, εξετάσαμε το αίτημα της λειτουργικής αναγέννησης, η οποία προβάλλεται από τους Συλλόγους στα περιοδικά τους, μέσα από τη λατρεία της Εκκλησίας. Παρουσίασαν τα Μυστήρια της Εκκλησίας και εξήγησαν τη διαδικασία της ορθής τους τέλεσης καθώς και τη θεολογική τους ερμηνεία. Κατέγραψαν το Βάπτισμα, που εισάγει τον πιστό στο σώμα του Χριστού, το Χρίσμα που εισάγει τη Θεία Χάρη στον βαπτισμένο Χριστιανό, το μυστήριο της Ιερωσύνης και του γάμου που επιλέγονται από τους Χριστιανούς, το Μυστήριο του Ευχελαίου και των μνημοσύνων, προβάλλοντας τη θεία χάρη που ενεργεί σε κάθε ένα από αυτά και επιδρά στους συμμετέχοντες. Στη συνέχεια εστίασαν στο μυστήριο της Θείας Ευχαρηστίας παρουσιάζοντας τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτήν, που είναι η νηστεία, η εξομολόγηση σε ικανούς και άξιους πνευματικούς πατέρες και η διαρκής ευχαριστιακή προσευχή.Το ζήτημα της συχνότητας της συμμετοχής στο μυστήριο απασχόλησε έντονα την αρθρογραφία τους, καθώς κατέβαλαν έντονη προσπάθεια για να πείσουν τους Χριστιανούς για την αναγκαιότητα και τα οφέλη της συχνούς Θείας κοινωνίας, σε αντίθεση με τις καθιερωμένες απόψεις για την τετράκις του έτους συμμετοχή στο μυστήριο. Στη συνέχεια παρουσιάσαμε τα άτοπα που συνέβαιναν στη λατρεία και τούς τρόπους διόρθωσης, όπως αυτά καταγράφηκαν από τον Τύπο των Συλλόγων, καθώς και την αναγκαιότητα του τακτικού και ορθού εκκλησιασμού των πιστών, επικρίνοντας όλα τα άτοπα γεγονότα που συνέβαιναν κατά τη διάρκεια του. Τέλος, αναφερθήκαμε στην εκκλησιαστική μουσική, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την τέλεση της λατρείας.Στο τρίτο Κεφάλαιο, ερευνήσαμε τα θέματα που αφορούν την Ποιμαντική της λατρείας. Το κύριο μέλημα των Συλλόγων ήταν η ανάπτυξη και η επαναφορά του άριστου κηρύγματος στην λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Παρουσιάστηκαν η αναγκαιότητα και τα οφέλη που προσφέρει στους χριστιανούς και προτάθηκε η δημιουργία σχολών ιεροκηρύκων, που θα επιτελέσουν άριστα το έργο της μόρφωσης και της επιλογής των καλύτερων κηρύκων για τη διάδοσή του στην χώρα. Συναφές υπήρξε το θέμα της μελέτης και της διάδοσης της Αγίας Γραφής, καθώς και το ζήτημα της μετάφρασής της στη γλώσσα του λαού, ώστε να γίνεται κατανοητή από τους χριστιανούς. Προβλήθηκε επίσης η ανάγκη ίδρυσης της Ελληνικής Ιερογραφικής Εταιρείας, που θα αναλάμβανε την εκπλήρωση του έργου, σύμφωνα με τα πρότυπα των δυτικών Ιερογραφικών Εταιρειών που δρούσαν ανενόχλητες στον Ελλαδικό χώρο και συχνά προσηλητήζοντας το λαό. Ταυτόχρονα, υποστηρίχθηκε η αναγκαιότητα ερμηνείας της Θείας Λειτουργίας, ώστε οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν τα δρώμενα και να επιδείξουν ενεργό και αποτελεσματική συμμετοχή. Οι Σύλλογοι δεν πρότειναν την αλλαγή της γλώσσας της Εκκλησίας, και ειδικότερα της Θείας Λειτουργίας, ούτε την αλλαγή των ύμνων της λατρείας, αν και επέμεναν στην ουσιαστική συμμετοχή των Χριστιανών, ακόμη και στους ψαλμούς. Επισημάνθηκε η ανάγκη ενεργοποίησης του λαϊκού στοιχείου στην Εκκλησία, όπως αυτό λειτούργησε στα χρόνια της ίδρυσης της Εκκλησίας και εφεξής, ιδίως στην Ιεραποστολή της Εκκλησίας, έργο που η Αδελφότητα της Ζωής ανέπτυξε με ζήλο διαχρονικά. Παράλληλα, προβλήθηκε η ίδρυση και η δράση των Κατηχητικών σχολείων, καθώς και το αξιέπαινο έργο που παρήγαγε για το σκοπό αυτό η Ζωή. Τέλος, καταγράφηκε η ανάγκη της αργίας της Κυριακής, ώστε οι Χριστιανοί να μπορούν να συμμετάσχουν στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.Στο τέταρτο Κεφάλαιο παρουσιάσαμε τις προτάσεις που έκαναν οι Σύλλογοι διαχρονικά για την αναγέννηση της Εκκλησίας. προβάλλοντας τις ενορίες ως βασικό κύτταρο για την εκκλησιαστική ανόρθωση, σε συνδυασμό με τα μέτρα που παρουσίασαν για την επίτευξη της. Σημαντικό ρόλο σε αυτά κατέχουν οι χριστιανοί, που οφείλουν να δράσουν ενεργοποιώντας τις δυνάμεις τους μέσα στο σώμα της Εκκλησίας εκπληρώνοντας την κλήση τους ως μέλη της Εκκλησίας του Χριστού.Στο Παράρτημα καταγράψαμε τα θέματα που σχετίζονται με τον αντι-αιρετικό αγώνα και τη δράση των Συλλόγων εναντίον κάθε προσηλυτιστικής προπαγάνδας, ειδικά εναντίον του Τεκτονισμού και της υπόγειας δράσης του, καθώς και το ζήτημα της αλλαγής του ημερολογίου στην Εκκλησία και των παρενεργειών που δημιουργήθηκαν.Στη συνέχεια συνόψίσαμε την έρευνα καταγράφοντας τα συμπεράσματα που προέκυψαν σχετικά με τη δράση και το έργο των Συλλόγων, σε σχέση με τη λειτουργική αναγέννηση της Εκκλησίας που θέλησαν να πραγματοποιήσουν. Τέλος, επιχειρήσαμε την επικαιροποιήση των συμπερασμάτων στη σημερινή εποχή, ώστε να οδηγηθεί η σύγχρονη Εκκλησία προς μια λειτουργική ανανέωση που απαιτούν οι σύγχρονες συνθήκες.